‘De Watervraagprognosetool geeft inzicht in dreigend watertekort’

De Watervraagprognosetool helpt om in droge zomers voorspellingen te doen om op basis daarvan beslissingen te kunnen nemen. Met de groeiende zoetwaterschaarste kan de tool uitkomst bieden. De Watervraagprognosetool wordt inmiddels gebruikt door het waterschap Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) en andere waterschappen rondom het IJsselmeergebied. We spraken Marcel Boomgaard, hydroloog bij HHNK.

De Watervraagprognosetool wordt sinds voorjaar 2020 binnen HHNK gebruikt.
Wie gebruikt de tool en waarvoor?

‘De tool zit momenteel in een test- en validatiestadium, dus daarom wordt deze nu alleen nog gebruikt door hydrologen van cluster Onderzoek, waaronder ikzelf. Dit voorjaar en deze zomer gaan we verder om de data uit de tool te vergelijken met onze eigen inlaatmetingen en berekeningen van de watervraag.

We zijn in 2020 een project gestart om onze belangrijkste inlaten aan IJssel- en Markermeer opnieuw in te meten en te ijken. Dit is belangrijk, omdat we er tegenaan liepen dat onze inlaten al lang niet meer waren geijkt en het met toenemende kans op droogte steeds belangrijker wordt dat de waterschappen goed weten hoeveel water wordt ingelaten.

De inlaatdebieten worden berekend op basis van formules. Dit project versterkt het validatieproces voor de Watervraagprognosetool.  

De bedoeling is dat de tool uiteindelijk deel gaat uitmaken van een droogtedashboard binnen HHNK, waarmee de tool voor veel meer collega’s gemakkelijk beschikbaar komt.’

Waarom is de Watervraagprognose volgens jullie belangrijk?

‘De Watervraagprognose is belangrijk om tijdig inzicht te krijgen in dreigende tekorten en mogelijke noodzakelijke procedures en maatregelen die we moeten nemen. De tool is hierin belangrijk omdat het een prognose geeft voor de hele regio, gebaseerd op uniforme uitgangsgegevens. Daarmee vormt het een basis voor een actueel gedeeld waterbeeld en kan het een vertrekpunt worden voor gesprekken over kortingen of waterverdeling bij dreigend en actueel watertekort.’

Welk inzicht biedt de Watervraagprognosetool?

‘De Watervraagprognosetool geeft ons inzicht in de ontwikkeling van de watervraag tot zes weken vooruit. Door de uniforme basis waarop de watervraag wordt berekend ontstaat een redelijk objectief beeld van de watervraag per gebied. Daarbij geeft de tool inzicht in de opbouw van de watervraag per functie van de verdringingsreeks. De verdringingsreeks is een cruciaal instrument in het droogtedossier. Bij een actueel watertekort geeft de reeks aan welke functies nog water krijgen en welke niet meer, het is dus een prioriteitsvolgorde van watergebruikers. Er is een landelijke reeks en die is uitgewerkt in regionale reeksen. Die voor Noord-Nederland (alles rondom het IJsselmeer) is heel recent opnieuw vastgesteld.

De totale watervraag geeft informatie over de verwachte ontwikkeling van waterstanden in het IJsselmeergebied. Deze informatie vormt input voor de waterbalans IJssel- en Markermeer.’

'De tool geeft precies de informatie die nodig is'

Welke functionaliteit is voor jullie het belangrijkste?

‘Wij maken gebruik van alle functionaliteiten die de tool momenteel biedt, omdat die precies de informatie geeft die nodig is. Daar hebben we tijdens de ontwikkeling dan ook goed over nagedacht. Mogelijke verbetering zit met name in de methodiek en transparantie en uitlegbaarheid.’

In hoeverre speelt de klimaatverandering een rol in het gebied van HHNK?

‘We ervaren waarschijnlijk klimaatverandering als we kijken naar de extremen die zich voordoen. Denk aan zomerse zeer extreme clusterbuien, zoals juni 2021 waarbij langs onze kuststrook veel wateroverlast optrad. Of denk aan de droge periodes die zich steeds vroeger in het voorjaar aandienen, zoals ook in maart weer het geval was. Maar het blijft lastig om aan te geven hoe groot de rol van de klimaatverandering is en wat de variabiliteit van het weer is.’